Brutalizm

Oryginalna diagnoza współczesności dokonana z perspektywy Afryki łączy elementy teorii krytycznej, myśli postkolonialnej i psychoanalizy.

Tytułowy brutalizm to metafora naszej epoki, w której zachłanny kapitalizm w coraz bardziej bezwzględny sposób kruszy, rozszczepia i drenuje zarówno planetę, jak i ludzkie ciała. Paradoksalnie, technologie cyfrowe tylko pogłębiają politykę ekstrakcji, przyczyniając się do zagłady wszystkiego, co żywe. Umożliwiają też one uprawianie na niespotykaną dotąd skalę rasistowskiej polityki segregacji i sortowania ludzi, zmieniając ich w przemieszczające się ciała-granice i sprawiając, że nigdy nie będą mogli znaleźć się „u siebie”.

W chwili, gdy prawicowi populiści straszą widmem „wielkiego zastąpienia” białej populacji niebiałą, dokonuje się rzeczywisty proces wymiany ludzi na cyfrowe awatary i inteligentne maszyny. Ciało staje się teraz bowiem wyłącznie narzędziem w osiąganiu chwilowej rozkoszy albo obiektem poddanym obróbce termopolityki. Cyfrowy neoliberalizm doprowadził do tego, że to, co nieświadome, przestało być przedmiotem represji i wybucha w paroksyzmach narcystycznego hedonizmu i maskulinizmu.

Prawdziwym laboratorium tego rodzaju brutalistycznych praktyk przez wieki była i wciąż pozostaje Afryka, poddawana kolonialnej przemocy, ekstrakcji ciał, dóbr naturalnych i obiektów sztuki. I dlatego to właśnie w Afryce – w afrykańskiej myśli, historii i doświadczeniu – szuka Mbembe odpowiedzi na pytania, jak naprawić to, co zniszczone, jak wypracować nowe formy globalnego współistnienia.

Achille Mbembe jest myślicielem globalnym. To określenie pasuje do niego, tym bardziej, że jego refleksja – z pogranicza historii, antropologii i filozofii politycznej – obejmuje całą planetę i większość problemów, które jej dotykają. […] To, co jest piękne – a niekiedy stanowi wyzwanie – w lekturze Mbembego, to jego upodobanie do częstej zmiany perspektyw. Perspektywa kosmosu i perspektywa insekta zderzają się w języku, w którym współistnieją abstrakcja, technika i liryzm.

Xavier De La Porte, „L'Obs”

Brutalizm proponuje pewną eksperymentalną analizę, ale przy tym jest czymś nieco innym. To w gruncie rzeczy poetycko-polityczna wizja czy panoramiczny fresk – sugestywny obraz odmalowany szerokimi pociągnięciami ciemnych, żywych i ziemistych barw, z akcentem niosącej nadzieję zieleni.

Anders Dunke, „Modern Times Review”

Ta książka powinna trafić do tych, którzy zajmują się afrykańską myślą, globalnym rozwojem, teorią polityczną i filozofią, a zwłaszcza do każdego, kto interesuje się ekologią, migracjami czy innowacjami technologicznymi.

„Choice”

Cet ouvrage a bénéficié du soutien des Programmes d'aide à la publication de l'Institut français.

Książkę wydano dzięki dofinansowaniu Instytutu Francuskiego w ramach programów wsparcia wydawniczego.